Birçoğumuz hayatımızın bir noktasında duygusal zorluklar yaşarız. Ancak sorun şu ki, bazı belirtileri fark ettiğimizde tedavilere ulaşabiliyor muyuz? Dünya çapında yaklaşık 1 milyar insan ruh sağlığı sorunları yaşıyor. 1 Bunların çoğunluğu duygu düzensizliğiyle ilgilidir. 2
Duygu düzensizliği, duygu düzenleme becerilerinin eksikliğinin ve duyguyu yönetmek için işlevsiz başa çıkma tekniklerinin kullanılmasının bir sonucudur. Bunlara, kaçınma ve zihinde sürekli tekrar eden olumsuz düşünceler örnek olarak verilebilir.
Bu, insanları depresyon, anksiyete, borderline kişilik bozukluğu ve yeme bozuklukları gibi çeşitli psikolojik problemleri geliştirme ve sürdürme riskiyle karşı karşıya bırakır. 3 Diyalektik davranış terapisi, özellikle intihar düşünceleri ve/veya davranışları olan borderline kişilik bozukluğu teşhisli hastaların duygu düzensizliği için tipik olarak tanılararası bir tedavi olarak seçilir. Bu tedavi farklı psikolojik bozukluklarda görülen ortak özelliklere odaklanır. Peki intihar girişiminde bulunma riski olmayan diğer psikolojik problemleri olan kişiler için Diyalektik davranış terapisinin tamamı gerekli midir?
Yeni bir yaklaşım olarak borderline kişilik bozukluğu dışındaki birçok psikolojik problemlerde Diyalektik davranış terapisi becerilerinin terapi gruplarında kullanılması hedeflenmiştir. Bu, çok sayıda insanın ihtiyaçlarını karşılayabilir. Maalesef, tek başına tedavi olarak kullanımını destekleyen kanıt eksikliği bulunmaktadır. 4 Bu nedenle 2022 yılında, duygu düzenleme becerilerinde artışı ve yaygın psikolojik problemlerin semptomlarında azalmayı hedefleyerek Diyalektik davranış terapisinin etkililiğini göstermek için bir araştırma gerçekleştirildi.5 Bu araştırmada, kişilerin duygu düzenleme güçlüklerini, başlangıç ve son sonuçları değerlendirildikten sonra tedavi süresinin etkisi analiz edilmiştir.
Majör depresif bozukluk ve beraberinde ortaya çıkan duygudurum ve anksiyete bozukluğu, yeme bozuklukları, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ve trikotillomani (kişinin stres veya kaygıyla başa çıkma şekli olarak kendi saçını, kaşını veya kirpiğini yolması) 425 katılımcının teşhisleri arasındaydı. Araştırmalarda, mindfulness (farkındalık), duygu düzenleme, sıkıntı toleransı ve kişilerarası etkinlik gibi farklı Diyalektik davranış terapisi becerilerinin bileşenleri sağlanmıştır. Tedavi süresi 8 ile 28 seans arasında değişmektedir.
Araştırmacılar, Diyalektik davranış terapisi beceri gruplarının kontrol gruplarına (bu beceriler ile tedavi edilmeyen gruplara) karşı geniş bir yelpazedeki zihinsel rahatsızlıklarda semptomların azalmasında büyük bir etkiye sahip olduğunu keşfettiler.
Hedeflenen Psikolojik Bozuklukları Nasıl Etkiler?
Diyalektik davranış terapisi beceri grupları, farklı psikolojik bozukluklar üzerinde değişken düzeylerde etki gösterdi.
Diyalektik davranış terapisi beceri grupları müdahalesi:
- Duygu düzenlemesi üzerinde orta düzeyde önemli bir etki göstermiştir.
- Kişilerin duygu düzenleme güçlüklerinin ilk ve son değerlendirmeleri, duygu düzenlemeleri üzerinde orta düzeyde önemli değişiklikler gerçekleştirdiğini desteklemiştir.
- Depresyon teşhisi olan hastaların psikiyatrik sonuçları üzerinde orta derecede etkisi olduğu sonuçlanmıştır.
- Yeme bozuklukları olan hastaların psikiyatrik sonuçları üzerinde büyük etkisi olduğu değerlendirilmiştir.
- Anksiyete teşhisi olan hastaların psikiyatrik sonuçları üzerinde orta derecede etkili olduğu sonucuna varılmıştır.
Bir diğer dikkat çekici bulgu ise tedavi süresinin tedavi sonuçlarını önemli ölçüde etkilememiş olmasıydı.
Grup ortamında Diyalektik davranış terapisi becerilerinin eğitimi yoluyla, altta yatan temel ve ortak sorun olarak duygudüzensizliği hedeflenmiş ve yaygın zihinsel sağlık bozuklukları (depresyon, anksiyete, yeme bozuklukları) etkili bir şekilde tedavi edilmiştir. Bu tedavi yöntemini alan hastalar, almayanlarla karşılaştırıldığında duygularını daha iyi düzenleyebilmiş ve semptomları önemli ölçüde azalmıştır. Spesifik olarak, yeme bozukluklarının sonuçları üzerinde en büyük etkiye, depresyon ve anksiyete sonuçları üzerinde daha orta düzeyde bir etkiye sahiptir. Genel olarak, Diyalektik davranış terapi becerilerinin eğitimi, bunun farklı psikolojik problemlerde ortak bir tedavi yöntemi olarak kullanılabileceğini başarıyla göstermiştir.
Bir diğer yandan, grup formatında sosyal beğenilirlik yanlılığı ortaya çıkabilme olasılığı yani katılımcıların başkalarından onay alma eğilimi davranışlarının değişmesine neden olabilmekte ve bu durum hatalı bulgulara yol açabilmektedir. 6 Bu nedenle, bireysel tedavi seçimi daha doğru ve başarılı sonuçlar ortaya çıkaracaktır.
Ayrıca, Diyalektik davranış terapisinin hastaların ihtiyaçlarına göre uyarlanması, psikolojik tedavilerin uygulanmasına benzersiz bir bakış açısı getirdi. Çünkü sonuçlar, edinilen becerilerin duygu düzenleme güçlüğü çeken birçok insanı tek başına bir terapi yöntemi olarak da tedavi etmenin mümkün olduğunu dolayısıyla bu bozuklukların hem ana hem de yan tanılarının bu tedavi yaklaşımından yararlanabileceğini göstermektedir.
Bu çalışma, aynı zamanda duygu düzensizliğini tedavi etmenin önemini de açıkça yansıtmaktadır. Çünkü eğer tedaviler birçok psikolojik problemlerin altta yatan bu sorununa odaklanmazsalar, bu tedavilerin etkinliğini engelleyebilir. 3 Bu nedenle, hastalara en iyi hizmeti verebilmek için kanıta dayalı tedavilerde duygu düzensizliğinin tedavisine yönelik Diyalektik davranış terapi becerilerinin entegre edilmesi dikkate alınmalıdır.
Bu yöntemle, hastaların yeni öğrendikleri becerileri günlük kullanımda kolayca genelleştirmelerini sağlayarak daha etkili sonuçlara yol açabilir. Aynı zamanda, tedavi alamayan geniş klinik popülasyonlar için daha erişilebilir ve uygulanabilir hale getirme olanağı da tanımaktadır.
Bir diğer yandan bu tedavi yaklaşımı, Bilişsel Davranışçı Terapi ile benzer şekilde etkinliğini kanıtlamıştır. Dolayısıyla bu tedavinin geleceği, diğer kanıta dayalı tedavilerle mücadele şansının olduğunu gösteriyor.
Birçok hasta, bazı semptomlarının ilk farkına vardıklarında ciddiye almadıkları ve tedaviyi geciktirdikleri için pişmanlık duydukları bilinmektedir. Duygusal zorluklara bağlı hafif semptomların yoğun, pahalı ve uzun süreli tedaviler gerektirmesi de bu gecikme nedenleri arasındadır. Fakat, gecikmenin tüm nedenleri kısa, daha basit ve daha uygun fiyatlı Diyalektik davranış terapi becerilerinin grup formatında eğitimi tarafından karşılanabilmektedir. Artık benzer durumları yaşayan ve geciktiren birçok kişi, bu becerileri tedavilerde öğrenerek belirtilerinin daha da kötüleşmesini önleyebilir.
- Mental disorders. (2022, June 8). World Health Organization
(WHO). https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/mental-disorders
- Sloan, E., Hall, K., Moulding, R., Bryce, S., Mildred, H., & Staiger, P. K. (2017). Emotion regulation as a transdiagnostic treatment construct across anxiety, depression, substance, eating and borderline personality disorders: A systematic review. Clinical Psychology Review, 57, 141-163. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2017.09.002
- Neacsiu, A. D., Eberle, J. W., Kramer, R., Wiesmann, T., & Linehan, M. M. (2014). Dialectical behavior therapy skills for transdiagnostic emotion dysregulation: A pilot randomized controlled trial. Behaviour Research and Therapy, 59, 40-
51. https://doi.org/10.1016/j.brat.2014.05.005
- Valentine, S. E., Bankoff, S. M., Poulin, R. M., Reidler, E. B., & Pantalone, D. W. (2014). The use of dialectical behavior therapy skills training as stand-alone treatment: A systematic review of the treatment outcome literature. Journal of Clinical Psychology, 71(1), 1-20. https://doi.org/10.1002/jclp.22114
- Delaquis, C. P., Joyce, K. M., Zalewski, M., Katz, L. Y., Sulymka, J., Agostinho, T., & Roos, L. E. (2022). Dialectical behaviour therapy skills training groups for common mental health disorders: A systematic review and meta-analysis. Journal of Affective Disorders, 300, 305-313. https://doi.org/10.1016/j.jad.2021.12.062
Caputo, A. (2017). Social desirability bias in self-reported well-being measures: Evidence from an online survey. Universitas
Psychologica, 16(2). https://doi.org/10.11144/javeriana.upsy16-2.sdsw
