Nesiller arası travma yıllar geçtikçe daha iyi anlaşılır hale geldi. Bu farkındalık, ebeveynlerin ve çocukların aralarındaki bağlarının ve ilişkilerinin iyileşmesine ve travma döngüsünü kırmalarına da yardımcı olabilir.
Peki, nesiller arası travma nedir?
Aileler ve toplumlar arasında aktarılan bir psikolojik travma biçimidir. Tarihte yaşanılan zorlu süreçler, aile içi olaylar, ebeveynler arası ilişkiler, ebeveyn-çocuk arasında kurulamamış güvenli bağ veya ilişkisel travmalar gibi birçok çeşidi vardır. Bunlar bireyler üzerinde daha fazla travmaya yatkınlık oluşturur ve böylece nesiller boyunca aktarılır.
Travma mağdurunun torunları travmaya neden olan ilk sorunla artık başa çıkmasa bile, bu diğer nesiller ile olan ilişkileri de olumsuz bir şekilde etkileyeceğinden kalıtsal bir özellik olarak aktarılabilir.
Travma mağdurları ebeveyn olduklarında, çocuklarıyla sağlıklı duygusal bağlar kurma ve bunu devam ettirme konusunda zorlanırlar. Çünkü baktığımızda bu ebeveynler de kendi ebeveynlerinden sevgi görememiş ve kendi kendilerini yetiştirmeye çalışmıştırlar. Sevgi vermenin ve almanın gereksiz bir şey olduğu inancı ailede yerleşmiş olabilir. Sevgi göstermenin ve ihtiyacın olduğunu da başkalarına iletmenin zayıf, çaresiz ve ilgiye muhtaç kişilerin yapacağı bir şeymiş gibi yansıtılması aslında bu döngüyü devam ettiren ve ilişkileri kötüleştirendir.
Nesiller Arası Travma Örnekleri
- Aile içi şiddet
- Baskı
- Aile üyelerinin ayrılması
- Aileden zorla ayrılma
- Sevdiklerini kaybetmek
- İstismara maruz kalma veya tanık olma
- İlişkisel travma
- Okulda yaşanılan zorbalıklar
- Ekonomik zorluklar
- Savaş
- Göç
- Doğal afetler
- Pandemi
- Ayrımcılık
- Aşırı alkol kullanımı
- Madde kullanımı
Neden sonraki nesillere etki ediyor?
Çünkü birisi travmatik bir olay yaşadığında, bu onun insanlarla nasıl ilişki kurduğunu, davranışlarını ve düşünce biçimini de etkilediğinden gelecek nesillerle etkileşimlerini şekillendirir. Ve sonraki nesil de ne kadar ebeveynlerine benzemek istemese de onlara benzer ve ilişkilerini onların düşünce kalıplarıyla ve davranışlarıyla yönlendirir.
Kendinizde ve çocuğunuzda fark edebileceğiniz birkaç nesiller arası travma belirtisi vardır. Bunlar:
- Utanç
- İzolasyon
- Artan kaygı
- Baş ağrıları
- Mide ağrıları
- Uyuma güçlüğü
- Düşük öz saygı
- Depresyon
- İntihar eğilimi
- Madde bağımlılığı
- Aşırı alkol tüketimi
- Kişilikte parçalanma
- Aşırı tetikte olma
- Strese karşı aşırı tepki
- İlişkilerde ve başkalarına bağlanmada zorluk
- Kendi duygularını düzenlemede zorluk
- Kontrol edilemeyen ve tekrarlayan müdahaleci düşünceler
Bireyler travmanın etkilerini fark edemeyebilirler. Yaşadıkları belirtileri neden yaşadıklarını, vücutlarının neden bu tepkileri verdiğini ve aniden ve kontrol dışı aklına gelen olumsuz düşünceler ve davranış biçimleriyle bunları neden deneyimlediklerini panikle yanlış yorumlayarak daha da çaresiz hissedebilirler.
Bu nedenle travma sonrası stres bozukluğu, anksiyete, obsesif kompulsif bozukluk ve depresyon ile birlikte yaygın olarak görülür.
Nesiller Arası Travma Döngüsünü Kırın
- Terapistiniz ile birlikte, ailenin yaşamış olduğu travmatik deneyimleri ve nasıl başa çıktıklarını öğrenmeniz gerekir.
- Aile travmayı kabul etmekte direnç gösterebilir. Ancak empati yapıldıktan sonra üzerinizde veya çocuğunuzun üzerinde bıraktığı etki anlaşılabilir ve sonrasında terapiyle birlikte iyileşme süreci başlayabilir.
- Ailenizden tekrarlamaya veya tasvir etmeye devam ettiğiniz herhangi bir kalıp veya tutuma dikkat edin. Size küçük bir çocukken olumsuz davranıldıysa bunu kendi çocuğunuza aktarmamak için müdahaleler yapın. Örneğin, çocuğunuzun söylediği veya yaptığı bir şeye karşı güçlü olumsuz tepkiler veriyorsanız, bağırıyorsanız veya toplum içinde onun utanacağı bir şekilde müdahale ediyorsanız bunu fark etmeli ve değiştirmelisiniz. “Böyle davrandığım için özür dilerim, bir daha aynı şekilde tepki vermemeye çalışacağım” diyebilirsiniz. Hatta çocuğunuza bunu nasıl farklı şekilde ifade etmesini isterdi diye de sorabilirsiniz.
- Ailenizin yaşadığı zorluklar ve katlandıkları şeyler hakkında empati geliştirin.
- Sosyal ortamlarda ve medyada insanlar travmatik deneyimleri hakkında artık açıkça konuşabiliyor. Bu ebeveynlerinizin ve sizin yalnız olmadığınızı hissettirebilir. Ve bu konular hakkında aile içi konuşmaları başlatabilir. Böylece devam eden döngülerin ve kırgınlıkların herkesçe görülmesi ve duyulması ailede birliği ve bağlılığı da artırabilir.
- Alternatif başa çıkma ve iletişim yollarını düşünün.
Unutmamak gerekir ki, travmatik deneyimler nasıl bir nesilden diğerine aktarılabiliyor, travmanın üstesinden gelme ve dayanıklılık inşa etme kapasitesi de aktarılabilir.
